ΤΑ ΕΓΚΩΜΙΑ

ΝΙΚΟΣ ΑΣΑΝΣΕΡΙΤΗΣ

ΤΑ ΕΓΚΩΜΙΑ

Στον Ηλία Παπαδημητρακόπουλο –πού αλλού;

Εσύ, Δημήτρη, έφυγες νωρίς… Ένα στεφάνι των παιδιών κι άλλο ένα της γυναίκας σου φρουρούσανε το έμπα στο ταπεινό το εκκλησιδάκι, ένθεν κακείθεν αραγμένα. Τα υπόλοιπα -των φίλων, κάτι λίγα- περιμέναν στοιχημένα στην κατηφορίτσα. Σκόρπιοι οι υπεράριθμοι, απ' όξω, καμιά ντουζίνα όλοι κι όλοι. Μέσα, ένας παπάς αβοήθητος σχεδόν - μ' έναν γεράκο ψάλτη. Ξεστόμιζε βραχνός με κάποιο δέος τα λόγια τα ιερά. Τα τόνιζε: "Ποιος ξέρει αν είσαι Βασιλεύς ή στρατιώτης!" Όπως κάθε φορά, αναρωτήθηκα πού θε να  τα 'βρισκα επιτέλους γραμμένα τούτα τα λόγια τα ποιητικά. Αχ, ματαιότης, Δημητράκη, τα εγκόσμια…

Στεκόμουν άκρη άκρη στην εμπασιά, ίσα που χώραγα στο κεφαλόσκαλο, κι ανίχνευα το εσωτερικό πάνω απ' των μπροστινών μου τα κεφάλια. Δε φαίνονταν τ' αδέρφια του Δημήτρη. Ο ένας το πολύ 70άρης, ο άλλος, ο μικρότερος απ' όλους, 60άρης, θα ζούνε δα. Τι γίνηκαν; Αντί γι' αυτούς, πλησιάσανε δυο τύποι άνετοι, ευπροσήγοροι. Ο ένας κάνει έτσι, μαζεύει τα στεφάνια. Ο άλλος τον επόπτευε. Μέσα, η τελετή να πνέει τα λοίσθια. Τέσσερις εργατικοί με τεθλιμένα παπιγιόν ανοίξαν δρόμο με τον ώμο και τράβηξαν κατά το σκήνωμα του φίλου μου του Δημητράκη. Τα μαύρα τα κουστούμια τους γυαλίζανε’ μιανού, δες, άσπριζε στην πλάτη. Κάνας σοβάς θα του 'χε πέσει. Πίσω τους, ακλουθούσε ο εργολάβος, με τα φτερά της εξοικείωσης.

Δεν άργησε να ξαναβγεί. Μόλις σκόλασε η τελετή ανάλαβε να ξεναγήσει τους πενθούντες:

- Για να πάρετε τον καφέ σας θα περπατήσετε καμιά πεντακοσαριά μέτρα’ ως την ταβέρνα "Το γλυκοχάραμα".

Πήραμε την κατηφόρα, βγήκαμε από το κοιμητήρι, διασχίσαμε την πλατεϊτσα κι ακολουθήσαμε το δρόμο με τ’ απότιστα παρτέρια, κουβεντιαστοί. Σε μια καμπή ανταριαστήκαμε' ρωτούσαμε ο ένας τον άλλον κατά πού να κάνουμε. Κάποιος επέμενε να λοξέψουμε αριστερά. Κάτι άλλοι τραβήξαν την πεπατημένην. Εμείς που παρασυρθήκαμε αριστερά, τα θαλασσώσαμε εν τέλει. Βγήκαμε στο μεγάλο δρόμο, μέσ' στη βαβούρα την πολλή. Ρωτήσαμε' κανείς δεν το 'ξερε το "Γλυκοχάραμα". Ανανήψαμε' βαλθήκαμε ν' ανακαλύψουμε τους διορατικούς που ορθοτομήσαν.

Κάποτε βρέθηκε η ταβέρνα. Η ώρα είχε πάει μία. Διαβήκαμε το κατώφλι. Είχαν αρχίσει να σερβίρουνε για μεσημέρι!

-Η κηδεία, στο  βάθος  αριστερά!

Άει, μωρέ Δημητράκη' μια ζωή αριστερού φρονήματος και ήπιων τόνων'  καλός για περιθώριο…

Συνεσταλμένος και αθόρυβος. Καλός φίλος, ειλικρινής, πρόθυμος, ανυστερόβουλος. Με τις γυναίκες ντροπαλός, δυσκολευάμενος. Οι φίλοι του λίγοι, κάτι καλά παιδιά. Γινήκανε δημόσιοι υπάλληλοι οι περσσότεροι. Αριστερόφρονες και δαύτοι. Πώς αλλιώς; Γεννήθηκαν γύρω στη Χρυσοστόμου Σμύρνης. Λίγο μετά την Κατοχή στήθηκε εκεί μια πλάκα αναμνηστική, στον τοίχο που 'χαν εκτελεστεί πριν λίγο κάποιοι γειτόνοι, δύσμοιροι Βυρωνιώτες. Αράδα τα προσφυγικά, κι ανάμεσό τους κείνο το Μον Σινέ που έτρεμε να πέσει... Μια φορά -δεκαετία του '50- που 'τυχα κι εγώ, έπαιζε τα Πάθη του Χριστού και κάποιος  αμολάει μια φωνάρα:

-Φωτιάα…

Πατείς με πατώ σε! Με χίλια ζόρια άνοιξε τέλος πάντων η πλαϊνή η πόρτα. Σκίσανε το βαρύ τον μπερντέ που τηνε σκέπαζε, ξεχύθηκε ο κοσμάκης να σωθεί. Όταν πετάχτηκα κι εγώ, αντίκρισα ένα θέαμα για γέλια και για κλάμματα: Ένα βουναλάκι από ανθρώπινα κορμιά! Απορούσες πού θα 'βρισκαν αέρα να ρουφήξουν.…

Μολονότι κοντοχωριανοί ας πούμε, γνωριστήκαμε στο Πανεπιστήμιο πια. Ανταμωθήκαμε και στο στρατό, λίγον καιρό. Μετά το γάμο του βρεθήκαμε, επίσκεψη, στο σπιτικό του. Τα παιδιά μας συνομήλικα' ίσα που μπουσούλαγαν ακόμα.

Και τώρα -τελειωμένος ο καφές, το κονιάκ κι η κουβεντούλα- βλέπω την κορούλα του τριαντάρα, μαυροντυμένη δίπλα στον άντρα της, πλάι στην κάτασπρη τη συντρόφισσα του Δημητράκη που κατάντησε κι αυτή αγνώριστη, και δυσκολεύομαι να τις συλλυπηθώ. Αρθρώνω κάτι για τον καλό τον άνθρωπο που χάσαμε και δραπετεύω βουρκωμένος.

Ανεβαίνοντας το πεζοδρόμιο στον κεντρικό το δρόμο, νάτος μπροστά μου ο Άραβας επαίτης που θυμίζει κείνον το μελαψό το γραμματέα του Ο.Η.Ε. Στο πόστο του, κάτω απ' το φωτεινό σηματοδότη του παράδρομου. Τη στιγμή που φυλλομετρούσα το περιεχόμενο της τσέπης μου το μάτι του ήτανε κιόλας σκαρφαλωμένο πάνω μου. Ξεπέρασα το χαρτονόμισμα των πέντε, έφτασα στο δεκάρι, διστάζοντας ξεσέρνω το εικοσάρι. Αντί στεφάνου, έστω … Ο Κόφι Ανάν είχε παρατήσει τ' αυτοκίνητα κι ερχόταν αναστατωμένος. Του χώνω στο 'να χέρι το 'κοσάρι και για να μετριάσω τη χασούρα τού αρπάω δυο πακετάκια από τα χαρτομάντηλα που πρόσφερνε στους οδηγούς. Όλος λαχτάρα, χουφτιάζει το ανέλπιστο το χαρτονόμισμα, να μην του φύγει, σηκώνει και το μέτωπο ψηλά και αρχινάει μιαν ακατάσχετη στιχομυθία, με τον Αλλάχ στα ίσα...

Συνέχισα το δρόμο κατά το κοιμητήρι, πίσω. Ένιωθα τώρα ήρεμος'  αναπαμένος. Μέσα από την ανάμνηση ενός σεμνού συνάδερφου είχε αναδυθεί ό,τι αγαθόν κρύβαν τα  φυλλοκάρδια μου.

Το αυτοκίνητο λιαζότανε αμέριμνο στη χωματένια αλάνα, παραδίπλα. Προσπερνώντας την κεντρική πύλη έπεσα  πάνω σ' έναν γνώριμο.

-Πώς από 'δω, κυρ-Παναγιώτη;

-Για ένα γείτονα. Πού να τον θυμάσαι, εσύ… Στον είχα στείλει εδώ και καμιά δεκαπενταριά χρόνια. Ένας συνταξιούχος της ΔΕΗ ήτανε: ο Ανδροκλής…

-Δεν πάει το μυαλό μου. Θεός σχωρέσ' τονα, τον άνθρωπο.

Καβάλησα τ' αμάξι κι έβαλα μπρός. Μα να που πήρε ξάφνου μπρος και το μυαλό μου. Καιρό είχε ν' αχτινοβολήσει έτσι: Ο Ανδροκλής; Ο "ενίοτε"; Πέθανε Αυτός; Πεθαίνουνε τα σύμβολα;

Φρέσκος πενηντάρης κείνα τα χρόνια, το έφερα βαρέως να 'χω ζαλωθεί μισόν αιώνα πά' στην πλάτη μου. Ό,τι αρχίνιζα να ξεχνάω: Άθλια μαντάτα… Ήρθε καλοντυμένος, ευσταλής εξηνταπεντάρης, ο κύριος Ανδροκλής. Ρυτίδες ευπρεπείς, μαντηλάκι στο τσεπάκι, καθότανε προσέχοντας την τσάκιση. Απ' τη γυναίκα του η τυράγνια. Του ζήταγε τα μαλλιοκέφαλά της για διατροφή. Στο ίδιο σπίτι ζούσανε' στον ύπνο-ξύπνιο χώρια. Τον κατηγόραγε γι' απιστίες - βγάλ' τη σκούφια σου και βάρα μας… Άσε που νταραβεριζότανε με μια μυστήρια δικηγορίνα από τη Λέσβο, αυτή… Εκείνος, τι να κάνει; Κατέβηκε στη Ρόδο, σ' ενός φίλου. Του κράταγε το μαγαζί τις ώρες που απουσίαζε. Η σύνταξη καλή, έπεφτε και το χαρτζηλικάκι. Μια Πολωνέζα, όμως, που γνώρισε' τρελάθηκε ο άνθρωπος. Άλλο πράμα! Πρώτη φορά ένιωσε έτσι. Σαραντάρα. Την πολιόρκησε, την έκανε δικιά του. Το 'μαθε η άλλη - σκύλιασε - τον κυνηγάει.

Μα, τι 'ναι τούτο πο' 'χει πάθει! Μόλις ανέβει στην Αθήνα, φίδια τον ζώνουν: να κατέβει κάτω! Αμέσως! Την έχει ανάγκη. Επειγόντως …

-Της κάνω έρωτα καθημερνώς. Ενίοτε και δις! Δεν τη χορταίνω! Καταλαβαίνετε, θαρρώ…

-Συγνώμη, κύριε Ανδροκλή. Μπορείτε μια στιγμή να περιμένετε; Θα επανέλθω εν τω άμα. Ευχαριστώ…

Έτσι και σφάληξα την πόρτα, φωτιά έβαλα στα πόδια μου. Πετάχτηκα στο γραφείο του κολλητού μου, στην άκρη του ορόφου.

-Αμάν, παιδιά! ξέσπασα στη σύναξη - τρεις-τέσσερις  συνάδερφοι, της κλάσης μου, έλυναν το μεσανατολικό ουζοβρεχούμενοι. Αμάν και, χάνουμαι!

-Τι σου συμβαίνει, κύριε συνάδελφε;

-Εξήντα πέντε χρονώ' κουράγιο, αδέρφια!!!

-Και λοιπόν;

-Λαχάνιασα… Εξήκοντα πέντε, λέγω!!!

-Ε, και;

-Και κοπανάει την Πολωνέζα   κά-θε   μέ-ρα!

-Πιανίστας είναι;

-Τι πιανίστας, βρε! Καινούργιος πελάτης, συνταξιούχος της ΔΕΗ: ΕΞΗΝΤΑΠΕΝΤΑΡΗΣ! Την κουτουπώνει ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ!! Και όχι μόνον…: Ενίοτε ΚΑΙ ΔΙΣ!!! Πενηντάρηδες όλης της γης, ενωτισθείτε: Εις οιωνός άριστος: Υπάρχει ΦΩΣ, άκρη στο  τούνελ!!!

Είπα και απήλθα, όπως ήλθα' τρέχοντας. Άνοιξα την πόρτα, έσφιξα τη γραβάτα. Ξαναζήτησα συγνώμη, στρώθηκα στην πολυθρόνα μου και τον ενθάρρυνα γοητευμένος:

-Ορθώς, κύριε Ανδροκλή μου. Όμως, θα ήθελα ν' ακούσω το σπουδαιότερο διά την υπόθεσιν: Πώς αντιδρά η Πολωνίς όταν εγείρεται το θέμα σας;

….. Μα, πού πηγαίνω τώρα εγώ, ο επιλήσμων! Φρενάρω εξ αποφάσεως. Τ' αμάξι αναπηδάει θορυβημένο. Το ξαναφέρνω εκεί, στον ήλιο της αλάνας' ξανακλειδώνω, ξανασφίγγω τη γραβάτα. Πιστός προσκυνητής, ορμάω ακάθεκτος στην πύλη, ελληνικά  και δυνατά ενδοφλεβίως ανακράζων:

-Εμπρός, της γης οι κολασμένοι! Εμπρός, μ' ελληνική καρδιάαα…