2 χρόνια εφαρμογής του Ν. 3869/2010

2 χρόνια εφαρμογής του Ν. 3869/2010

του Γιάννη Δεληγεώργη, Δικηγόρου Αθηνών*

Αίσθηση προκάλεσε η είδηση ότι ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών Ρόδου άσκησε έφεση κατά απόφασης του Ειρηνοδικείου Ρόδου δυνάμει της οποίας διαγράφηκε το μεγαλύτερο μέρος χρέους δανειολήπτη ύψους €440.000,00. Βασική σκέψη της έφεσης αποτελεί ο ισχυρισμός ότι ο Ν. 3869/2010 προσβάλλει το δικαίωμα της περιουσίας των πιστωτικών ιδρυμάτων και αναδεικνύει ζητήματα συνταγματικότητας αυτού. Ο νόμος για την προστασία των υπερχρεωμένων νοικοκυριών (επί το λαϊκότερο Νόμος Κατσέλη) ψηφίστηκε σε μια περίοδο που ακολούθησε μια εποχή αλόγιστης υπερχρέωσης των Ελλήνων πολιτών εξ αιτίας μιας γενικευμένης τάσης εύκολης δανειοδότησης είτε μέσω στεγαστικών δανείων, είτε μέσω καταναλωτικών δανείων, είτε μέσω της συνεχούς και άνευ εισοδηματικών κριτηρίων χορήγησης πιστωτικών καρτών από τις ελληνικές τράπεζες.

Στη σημερινή οικονομική συγκυρία μετά τις συνεχόμενες μειώσεις στις αποδοχές των πολιτών η κατάσταση έχει φτάσει στα όριά της και πρέπει να γίνει κατανοητό και από τα ίδια τα πιστωτικά ιδρύματα ότι με την εφαρμογή του νόμου 3869/2010 θα λάβουν σημαντικά χρηματικά ποσά τα οποία διαφορετικά δεν θα ελάμβαναν. Σεβόμενοι την τελολογία του Ν. 3869/2010 θεωρούμε ότι το ζήτημα της προσβολής του δικαιώματος της περιουσίας των πιστωτικών ιδρυμάτων τίθεται εσφαλμένως διότι αφενός μεν πολλά από τα χρέη των δημιουργήθηκαν κατόπιν της εφαρμογής καταχρηστικών και παράνομων ΓΟΣ τους οποίους τα πιστωτικά ιδρύματα αρνούνται να απαλείψουν από τις συμβάσεις δανείων τους παρά τις συνεχόμενες αμετάκλητες αποφάσεων των ελληνικών δικαστηρίων, αφετέρου δε διότι μέσω των διατραπεζικών συστημάτων ΔΙΑΣ και ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ήταν σε θέση να ελέγξουν την πιστοληπτική ικανότητα των δανειοληπτών προτού προβούν στην χορήγηση κάποιου δανείου.

Στα δύο περίπου χρόνια της εφαρμογής του Ν. 3869/2010 έχουν εκδοθεί σημαντικές αποφάσεις από τα Ειρηνοδικεία της χώρας μας οι οποίες προχώρησαν σε σημαντικές μειώσεις των χρεών των υπερχρεωμένων προσώπων. Αυτό βεβαίως δεν πρέπει να οδηγήσει σε επικίνδυνες γενικεύσεις διότι πολλοί συμπολίτες μας δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του, γεγονός το οποίο αγνοούν, και ελλοχεύει ο κίνδυνος να αναλωθούν σε μακροχρόνιους και ατελέσφορους δικαστικούς αγώνες. Βασική προϋπόθεση για την υπαγωγή κάποιου είναι η μη ύπαρξη εμπορικής ιδιότητας. Κρίσιμο στοιχείο είναι η ιδιότητα του αιτούντος και όχι το είδος των οφειλών του με αποτέλεσμα οι έμποροι να εξαιρούνται ακόμα και για μη εμπορικά χρέη. Ειδικότερο ζήτημα αποτελεί η περίπτωση του παραιτηθέντος εμπόρου ο οποίος δύναται αν υπαχθεί αν συντρέχουν διαζευκτικά οι παρακάτω λόγοι. Είτε τα δάνεια να μην αναλήφθηκαν την περίοδο που έφερε την εμπορική ιδιότητα, είτε η αδυναμία πληρωμής να εμφανίστηκε μετά την παύση της εμπορικής δραστηριότητας. Περαιτέρω ένα ζήτημα που απασχόλησε θεωρία και νομολογία είναι αν ο αιτών οφείλει να συμπεριλάβει στην αίτησή του όλες τις οφειλές του. Παρά την αρχικώς αρνητική θέση της νομολογίας επί του ζητήματος οι πλέον πρόσφατες αποφάσεις αλλά και πλειονότητα των θεωρητικών κατέληξε στην αντίθετη άποψη. Τούτο διότι στόχος του Ν. 3869/2010 δεν είναι η εκ μέρους του οφειλέτη επιλογή των πιστωτών που θα ικανοποιηθούν ολοκληρωτικά και των πιστωτών που θα υπαχθούν στην ρύθμιση, αλλά η ισότιμη μεταχείριση όλων των πιστωτών σύμφωνα με τις δυνατότητες του οφειλέτη και τα προνόμια του καθενός.

Υπό το φως των ανωτέρω επισημάνσεων αναπτύσσεται ζωηρή συζήτηση για τις τυχόν αλλαγές που επιβάλλεται να γίνουν προκειμένου η εφαρμογή του Ν. 3869/2010 να καταστεί ευχερέστερη. Σημαντικό βήμα θα ήταν η κατάργηση της υποχρεωτικής απόπειρας εξωδικαστικού συμβιβασμού ως διαδικαστική προϋπόθεση για την υπαγωγή της αίτησης στο Ειρηνοδικείο διότι η διετής πρακτική μας έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο ανωτέρω θεσμός έχει αποτύχει. Περαιτέρω επιβάλλεται η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του Ν. 3869/2010 ώστε να υπαχθούν και φυσικά πρόσωπα που ασκούν την εμπορική τους δραστηριότητα κατά βάση μέσα από την προσωπική τους εργασία και έχουν περιορισμένες οφειλές από εμπορικές πράξεις. Η επαναφορά της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Ανάπτυξης από το Υπουργείο Εργασίας αποτελεί την καλύτερη εγγύηση ότι η νέα κυβέρνηση θα προβεί στις κατάλληλες ενέργειες ώστε να μπει φραγή στο φαινόμενο της υπερχρέωσης δίχως όμως να επωφεληθούν από τις πρόνοιες του νομοθέτη διάφοροι «έξυπνοι» επιτυγχάνοντας διαγραφή των χρεών τους χωρίς να την δικαιούνται.

* Πρωτοδημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα: http://atithasos.blogspot.gr/2012/08/440.html, 8 Αυγούστου 2012