Πολιτικές Νεολαίες: Παρόν και Μέλλον

[size=14][center][b]Πολιτικές Νεολαίες: Παρόν και Μέλλον*[/b][/center][/size]

[size=12][right][i][b]του Στάθη Σταθόπουλου[/b][/i][/right]

Με αφορμή την πρωτοβουλία του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ το Σεπτέμβριο 2005 να διαλύσει το υφιστάμενο οργανωτικό σχήμα της Νεολαίας του Κόμματός του και εν όψει του επερχόμενου Συνεδρίου της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ στο παρόν άρθρο επιχειρείται η προσέγγιση του ζητήματος υπό το πρίσμα μις σύντομης αναδρομής στην πορεία των κομματικών νεολαιών.

Η 3η Σεπτεμβρίου αποτελεί ιστορικό ορόσημο (και) στην ιστορία των κομμάτων. Τη συγκεκριμένη ημερομηνία του 1974 επέλεξε ο Ανδρέας Παπανδρέου για να ανακοινώσει την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Την ίδια ημερομηνία, 31 χρόνια αργότερα, διάλεξε και ο Γιώργος Παπανδρέου προκειμένου να ανακοινώσει τη διάλυση του οργανωτικού σχήματος της –κατά τα λοιπά αυτόνομης-νεολαίας του Κινήματος (?).

Ο Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης δεν ανακάλυψε ξαφνικά την Αμερική. Μάλλον ανοιχτές πόρτες παραβίασε. Για το λόγο αυτό δεν «άνοιξε μύτη», σε μια νεολαία που άλλοτε επεδείκνυε με υπερηφάνεια πλούσιο και αγωνιστικό ιστορικό για τη διατήρηση της αυτονομίας της έναντι του μητρικού Κινήματος. Διαλύεται κάτι που υπάρχει, αλλά η Νεολαία ΠΑΣΟΚ είχε προ πολλού πάψει αρχικά να εκφράζει οτιδήποτε και στη συνέχεια να ζει και να αναπνέει. Η κίνηση αυτή- εφόσον έχει συνέχεια- μόνο ως (πολύ καθυστερημένη χρονικά) αυτοκριτική μπορεί να εκληφθεί. Για τον τρόπο λειτουργίας που εξακολουθεί -από κεκτημένη αδράνεια- να επιβιώνει στην ηγετική οροφή της Ν. ΠΑΣΟΚ και την ιδεολογική της «αφασία» έχουν επανειλημμένως, άλλωστε, διατυπωθεί πολλές απόψεις, πολύ πριν ασχοληθεί με το ζήτημα ο Γιώργος Παπανδρέου. Όλες συγκλίνουν στο εξής:

- Είναι, όντως, υποκριτικό να υποστηρίζουμε ότι με τις απαρχαιωμένες δομές των- μαζικού τύπου- αριστερών ή πάλαι ποτέ αριστερών κομμάτων προηγούμενων δεκαετιών, που η εξέλιξη της κοινωνίας είχε ήδη ξεπεράσει, αλλά κανένας δεν έμπαινε στον κόπο να τις καταργήσει, είναι δυνατό στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα να δραστηριοποιηθεί ουσιαστικά οποιαδήποτε πολιτική νεολαία-και πόσο μάλλον αυτή του ΠΑΣΟΚ- με τρόπο στοιχειωδώς συμβατό προς τις κοινωνικές εξελίξεις. Άρα σωστά πράττει αυτός που το επιχειρεί.

- Είναι, την ίδια στιγμή, όμως, αναξιόπιστος εκείνος, ο οποίος «ανακαλύπτει» αίφνης κάτι που, εδώ και χρόνια, γνωρίζει και ο ελάχιστα υποψιασμένος πολίτης. Άρα ο κ. Παπανδρέου δεν πείθει και είναι πολύ δύσκολο να έχει θετικό αποτέλεσμα στην ενέργειά του. Γιατί στην πολιτική ο χρόνος έχει μεγάλη σημασία. Και για τη νεολαία του ΠΑΣΟΚ είναι πια πολύ αργά.

- Πολύ περισσότερο: η όποια «επανίδρυση από μηδενική βάση» δεν μπορεί να γίνει με τα υλικά εκείνα που προξένησαν την παρακμή αυτή («επιτροπή Έμπνευσης και Διαλόγου» περί τα νεολαιίστικα) και με φορείς τους υποκριτικά θρηνούντες πάνω από ένα άψυχο σώμα που κατά τα άλλα και επί χρόνια οδηγούσαν συνειδητά στο θάνατο. Γιατί η ανάσταση νεκρών μπορεί να αποτελεί θεμελιώδες δόγμα και προσδοκία πίστης για όσους ανήκουμε στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού, δύσκολα όμως μπορεί να μεταφυτευτεί αυτούσια στο θαυμαστό κόσμο των κομματικών νεολαιών.

Στο προκείμενο: σε μια ώριμη και αρκετά προηγμένη Δημοκρατία, που εμφανίζει μεν προβλήματα ως προς την ποιότητά της, αλλά λειτουργεί χωρίς σοβαρές αμφισβητήσεις, ο βαθμός αποδοχής της κομματικής λογικής είναι πια πολύ μικρότερος από εκείνον μιας άλλης εποχής, κατά την οποία το νεαρό πολίτευμα έδινε μάχη εμπέδωσης και αναζητούσε στη δυναμική και ενθουσιώδη νεολαία το πλέον ασφαλές στήριγμά της

Οι αριστερές/ αριστερόστροφες κομματικές νεολαίες που ιδρύθηκαν από τους πρώτους κιόλας μήνες της Μεταπολίτευσης επέβαλλαν τους ιδεολογικούς όρους και τη θεματολογία τους, ικανοποιώντας με ταχύτητα το καθολικό αίτημα των νέων ανθρώπων για πολιτικοποίηση, συμμετοχή και «δημοκρατική επαγρύπνηση». Το αίτημα αυτό αποσκοπούσε στη διασφάλιση τρόπων οργανωμένης έκφρασης του δυναμικότερου τμήματος πληθυσμού που, όμως, την εποχή εκείνη δεν είχε καν εκλογικό δικαίωμα. Είναι γνωστό ότι μέχρι το 1981 δικαίωμα ψήφου σε γενικές εκλογές διέθεταν μόνο όσοι είχαν συμπληρωμένο το 21ο έτος της ηλικίας τους. Έτσι, ένας φοιτητής μέχρι να φτάσει στο 4ο έτος των σπουδών του δεν ψήφιζε σε καμία εκλογική διαδικασία. Άρα σε μια εποχή, στην οποία στο νεαρόκοσμο έκαναν «κλικ» οι έννοιες της πολιτικοποίησης και της κομματικής ένταξης-συνήθως με τρόπο υπερβολικό- οι κομματικές νεολαίες (σε πρώτη φάση μόνο οι Αριστερές), επιδίωξαν να ενσωματώσουν- και το κατόρθωσαν αμέσως- στο κομματικό σύστημα μάζες που, υπό το βάρος της απαίτησης για άμεση αποκατάσταση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και «συμμετοχή»,που είχε προκληθεί από τη δυσλειτουργία/ μη λειτουργία του πολιτεύματος επί πολλές δεκαετίες, δεν θα είχαν αλλιώς κανέναν απολύτως τρόπο να εκφράζονται πολιτικά. Αυτό συνέλαβαν τότε ευφυώς ο Ανδρέας Παπανδρέου (κατά κύριο λόγο) και τα δύο Κομμουνιστικά Κόμματα. Γι΄ αυτό οι φοιτητικές εκλογές, αλλά και η γενικότερη δράση της πολιτικοποιημένης νεολαίας έπαιρναν πλασματικά μεγαλύτερες διαστάσεις από τις πραγματικές. Γι΄ αυτό η νίκη σε αυτές τις εκλογές είχε αρχικά χρώμα βαθύ πρασινο-κόκκινο. Γι΄ αυτό κάθε πιθανή και απίθανη πρωτοβουλία, από τη διατύπωση απόψεων για τον τρόπο λειτουργίας των ΑΕΙ ως την παρατεταμένη παράλυση σχολών σε ένδειξη αλληλεγγύης στο… σύντροφο Ορτέγκα, ήταν αρκετές ώστε να απασχολούν τα κόμματα, τον Τύπο, την Κοινή Γνώμη σε καθημερινή βάση.

Τις νεολαίες αυτές, σε πρώτο στάδιο, στελέχωσαν δυναμικές προσωπικότητες που είχαν τάση απόλυτης αφοσίωσης σε αυτό που έκαναν. Το σημαντικότερο: διέθεταν υψηλό βαθμό αναγνωρισιμότητας, αποδοχής και δημοφιλίας στο σύνολο σχεδόν των κοινωνικών δυνάμεων. Ο θρύλος του Πολυτεχνείου ήταν ακόμα ολοζώντανος, αν και, όπως έδειξε η συνέχεια, ιδιαίτερα διογκωμένος και με ίχνη ιδιοτέλειας από την πλευρά των δημιουργών του. Ριζοσπαστικές (ο «Ρήγας» υποστήριξε το δικαίωμα των ομοφυλοφίλων στην ανεμπόδιστη απόλαυση της ερωτικής τους επιλογής ήδη από το 1978-9) , ακραίες (η ΠΑΣΠ ζητούσε τον άμεσο διορισμό χιλιάδων πτυχιούχων καθηγητικών σχολών στο Δημόσιο «εδώ και τώρα») ή και ουτοπικές (σε μια συνέλευση της Φαρμακευτικής το ΄76 οι φοιτητές συζήτησαν επί επτά ώρες, ψήφισαν και αποφάσισαν για το… χαρακτήρα της επανάστασης, που περίπου θα άρχιζε σε λίγες εβδομάδες, ενώ η αναζήτηση της διαφοράς μεταξύ Μ-Λ ΚΚΕ και ΚΚΕ μ-λ αρκούσε για διαρκείς και έντονες αντιπαραθέσεις ανθρώπων 20-22 ετών) απόψεις γεννήθηκαν από νεανικά μυαλά. Πρωτότυπες-ακτιβιστικές (στα πλαίσια της σύνδεσης της εργατικής τάξης, των αγροτών και της νεολαίας, φοιτητικό σχήμα έστειλε κάποτε τα μέλη του να …τρυγήσουν στα Μεσόγεια εν μέσω εξεταστικής περιόδου) και καινοτόμες απόψεις (η ΔΑΠ απορροφούσε κραδασμούς και… γιαούρτια όταν τόλμησε να αναδείξει τη σημασία του Erasmus και την αναγκαιότητα των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών ήδη από τις αρχές των ΄80ς) διαμορφώνονταν μέσα σε μαραθώνιες συνόδους πολυμελών οργάνων και ατελείωτες συζητήσεις. Αρχικά τρόμαζαν την κοινωνία (το απολύτως λογικό ενδεχόμενο ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα έδινε για είκοσι χρόνια αφορμή πολύμηνων καταλήψεων και … αφθόνου ξύλου όταν το έθεταν η ΟΝΝΕΔ και η ΔΑΠ, πολύ πριν τα υιοθετήσει και το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου ενόψει της επικείμενης συνταγματικής αναθεώρησης), και την κομματική ελίτ, αλλά διατυπώνονταν με καταιγιστικούς ρυθμούς. Ακόμα θυμούνται οι «νεολαίοι» εκείνων των εποχών (σημερινοί σαραντάρηδες και πενηντάρηδες) ότι:

- «ημικρανίες» προκάλεσαν στον Ανδρέα Παπανδρέου οι νεολαίοι του που, τελικά, διεγράφησαν κατά κύματα (1975-6 και 1980), για να επιστρέψουν στην πολιτική δράση χρόνια αργότερα ως κορυφαία κοινοβουλευτικά και κυβερνητικά στελέχη σε κάποια από τις απανωτές φάσεις μετάλλαξης του ΠΑΣΟΚ.

- έγραψε ιστορία ιδεολογικής συνέπειας ο αείμνηστος και «ξεχασμένος» πια Γιώργος Γράψας (γραμματέας της ΚΝΕ το 1989) που άφησε μια «σίγουρη» πορεία επαγγελματικού στελέχους και αποχώρησε μαζί με όλη την οργάνωσή του, αφήνοντας στο ΚΚΕ μόνο τους «γραφειοκράτες» και τους κουρασμένους μαχητές των βουνών και των ετών της παρανομίας, όταν ο Χαρίλαος Φλωράκης έβαλε το Κόμμα στην κυβέρνηση συνεργασίας υπό το Τζαννή Τζαννετάκη, «διαστρέφοντας» την- κατά την ορθόδοξη κομμουνιστική ανάλυση- «αλφαβήτα» στον άξονα των ταξικών ιδεών.

Έχοντας ωριμάσει πρόωρα, κυρίως μέσα στα καυτά αμφιθέατρα των τελευταίων ετών της δικτατορίας, οι άνθρωποι εκείνοι είχαν ως βασική επιδίωξη της πολιτικής δράσης τη δημιουργία ευθείας γραμμής σύνδεσης τμημάτων νεολαίας και κομμάτων, σε οργανωτικό επίπεδο. Επιπλέον, διεκδίκησαν αρχικά την κατοχύρωση του δικαιώματος αυτονομίας έναντι των κομματικών ηγεσιών-συχνά στο όνομα της «ιδεολογικής καθαρότητας», εξ ου και τα περιστατικά που αναφέρθηκαν παραπάνω. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, όμως, «παρέλειψαν» να την κάνουν «πράξη ζωής» στην ατομική πορεία που ακολούθησαν στα επόμενα χρόνια, κάτι που δεν μπορούσε να γίνει αμέσως ορατό.

Άλλωστε, η πολιτική δράση έξω από τα κομματικά πλαίσια ή μέσα από την «κοινωνία των πολιτών»- έννοιες αρκετά «μοδάτες» και διαδεδομένες σήμερα- ήταν συμπεριφορές που ακόμα προκαλούσαν αλλεργία. Η ισχυρή προσωπικότητα πολλών ηγετών των νεολαιών και η μεγάλη διάρκεια δράσης τους ενίσχυαν την οργανωτική επάρκεια και την ελκυστικότητα των σχημάτων αυτών και διευκόλυναν τη διείσδυσή τους σε κάθε χώρο όπου κινούνταν νέοι άνθρωποι. Μαθητικές παρατάξεις, συνδικαλιστικά σχήματα νέων σε χώρους δουλειάς, συνοικιακές συσπειρώσεις, πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις για κάθε λογικό και παράλογο ζήτημα, αμέτρητες εφημερίδες και ακόμα περισσότερα συνθήματα στους τοίχους, η «μάχη της αφίσας» (όχι πάντα αναίμακτη: η σύγκρουση θερμόαιμων μελών αντίπαλων παρατάξεων είχε πάντα ως απολογισμό δεκάδες τραυματίες) συγκροτούσαν για περίπου 15 χρόνια το σκηνικό της πολιτικής τρέλας εκείνης της εποχής.

Η εμβάθυνση της Δημοκρατίας, η απότομη (φαινομενικά) κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ευρώπη, ο επακόλουθος θρίαμβος του φιλελεύθερου μοντέλου σε παγκόσμιο επίπεδο και η βελτίωση του βιοτικού και μορφωτικού επιπέδου μεγάλης μάζας πληθυσμού ήταν οι βασικές (εξωγενείς) αιτίες που μείωσαν αισθητά το βαθμό παρέμβασης των νεολαιών στη δημόσια δράση. Χάθηκαν σιγά σιγά το διακύβευμα και η αιτία για έντονη και συνεχή δράση. Έσβησε για πολλές από τις νεολαίες το όνειρο- ορισμένες έσβησαν και οι ίδιες εντελώς. Η κοινωνία άφηνε πίσω της τα κόμματα αυτά μέσα σε ένα κλίμα καχυποψίας και απόρριψης. Οι πολίτες ζητούσαν ολοένα και περισσότερες ευκαιρίες για ατομική ευημερία. Η φρασεολογία και τα κουρασμένα σύμβολα των μεταπολιτευτικών σχημάτων δεν μπορούσαν πια να διασφαλίσουν κάτι που δεν πρέσβευαν. Η λαμπερή εικόνα υποκαθιστούσε τη «μάζα» και το «κίνημα». Η νεολαία (ηλικιακή και όχι ταξική ή άλλου είδους κοινωνική ομάδα) ανακάλυπτε άλλους τρόπους διασκέδασης και προβληματισμού. Έπαψε να μοιράζει μαζικά ΟΔΗΓΗΤΗ και κόκκινα κουπόνια. Δεν αρεσκόταν πια στο να κραδαίνει κομματικά φλάμπουρα στη Γιορτή του «Θούριου» των Ρηγάδων ή στο Φεστιβάλ του «Αγωνιστή» και της «Εξόρμησης» των εκκολαπτόμενων «πρασινοφρουρών» της πανίσχυρης Νεολαίας ΠΑΣΟΚ. Την συγκινούσαν πια διαφορετικά μουσικά ερεθίσματα από τα-πολιτικά στρατευμένα- αριστουργήματα του Μίκη (πριν αποκτήσουν καθολική αναγνώριση), το Avanti Popolo- Bandiera Rossa ή τα αντάρτικα για τον Άρη. Τα Προπύλαια του Πανεπιστημίου «μετακόμισαν» στη «Βιβλιοθήκη», το ζιβάγκο έγινε Armani, τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής του Πολυτεχνείου Υπουργοί, ο Μπρέζνιεφ και ο Τσαουσέσκου κουκίδες της Ιστορίας κι ο σιδερένιος στρατηγός Γιαρουζέλσκι ένας απλός συνταξιούχος του πολωνικού Δημοσίου. Τα κομματικά «αχτιφ» έμειναν γλυκόπικρη ανάμνηση για τους παλιούς και εμπειρία άγνωστη για τους νεώτερους, που προτιμούσαν πια το Loft, το Mercedes, αργότερα το Buzios, το Romeo και τη Μύκονο. Οι προσφωνήσεις «συντρόφισσες και σύντροφοι» προξενούν-καλώς ή κακώς- γέλια εν μέσω… Fame Story, Dream Show κλπ. Τα ατελείωτα χρόνια της φοιτητικής «τεμπελιάς», έδωσαν τη θέση τους σε ταχείες και αγχώδεις μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό και στην Ελλάδα για μια θέση στον (άλλοτε πράσινο) ήλιο.

Οι νεολαίες από τις αρχές της δεκαετίας του ΄80 άρχισαν να πέφτουν θύματα των ίδιων τους των διεκδικήσεων, καθώς σταδιακά:

- Χάθηκε αρχικά ο ιδεολογικός "πατριωτισμός" και η επιδίωξη της ανιδιοτελούς δράσης, κυρίως στις αριστερές νεολαίες: ο «εκδημοκρατισμός» η συνδιοίκηση στα ΑΕΙ, που ήταν το βασικό τους αίτημα (της ΠΑΣΠ και της ΚΝΕ) προβλήθηκαν μεν ως κατάκτηση, αλλά λειτούργησαν εν μέρει και στρεβλά. Ο γενειοφόρος με το αμπέχονο της διεκδικητικής παράταξης του χτες, αντί να αναζητήσει άλλα οράματα στη θέση εκείνων που πέθαιναν, άφησε το συλλογικό χώρο σε μια πορεία φθοράς και έγινε καλοντυμένος «γιάπης» και-αναγκαστικά- μεσολαβητής για τη διεκπεραίωση αιτημάτων στο «Πανεπιστήμιο των ομάδων». Το νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των φοιτητικών συλλόγων δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Οι νεολαίες, πλέον, άρχισαν να κουράζουν με αναμάσημα λέξεων που είχαν μείνει χωρίς περιεχόμενο πια, όπως «κίνημα», «ουτοπία» και «κοινωνικοποίηση».

- Στη συνέχεια απωλέσθη η οργανωτική αυτονομία- με αποκλειστική ευθύνη των κομμάτων της «Αλλαγής»- παρά την αντίθετη εικόνα που επιχείρησαν να δημιουργήσουν με καταστατικά και κανονισμούς λειτουργίας που στο μεταξύ είχαν καταρτιστεί-συνήθως για τους τύπους. Όλοι άρχισαν να συμβιβάζονται. Η «όσμωση» των ηγετικών κλιμακίων των νεολαιών με τους κομματικούς και κοινοβουλευτικούς/ κρατικούς μηχανισμούς προξένησε την (εύλογη?) απαίτηση των κομμάτων για απευθείας αναφορά σε αυτά. Ανεξάρτητα από την άποψη που μπορεί να έχει κάποιος για την εξέλιξη αυτή, υπάρχει συγκεκριμένο πολιτικό λίκνο αυτής της νοοτροπίας. Υπάρχουν συγκεκριμένες ευθύνες για την επικράτησή της. Ο Μίμης Ανδρουλάκης και η Μαρία Δαμανάκη άρχισαν να μιλούν περισσότερο με το Φλωράκη και τους σοφούς γέροντες του (τότε) κόμματος τους, παρά με την οργανωμένη βάση των νέων κομμουνιστών, που τους ανέδειξε. Στελέχη πρώτης γραμμής της σοσιαλιστικής ΠΑΣΠ έγιναν Υπουργοί και συνομιλητές του «μεγάλου κεφαλαίου» και των «ευρωπαίων και νατοϊκών εταίρων» στις παγωμένες σάλες των Βρυξελλών. Πολλοί (πρώην) Κνίτες ή αριστεροί έγιναν πετυχημένοι επιχειρηματίες του ακραιφνούς ιδιωτικού τομέα της «αγοράς», της οποίας, βέβαια, τη βαρβαρότητα άλλοτε πάσχιζαν να αποδείξουν, τσαλακώνοντας τα νεύρα της κοινωνίας με πορείες και ατελείωτες πλην ατελέσφορες πράξεις «επαναστατικής επαγρύπνησης». 35χρονοι και 40χρονοι «γραμμοφόροι» διαιώνιζαν την παρουσία τους στις ηγεσίες των νεολαιών ως επιλογές της «κομματικής νομιμότητας». Η οργάνωση Αθήνας του ΚΚΕ εσωτερικού έφτασε να κάνει ολομέλεια και να αποφασίζει παρόντος μόνο του (πιστού) Γραμματέα της, αδιαφορώντας για το ότι όλη η βάση είχε αποχωρήσει ιδρύοντας λιγότερο «συμβιβασμένα» σχήματα. Ομάδες και φατρίες έκαναν την εμφάνιση τους παντού, τροφοδοτώντας προσωπικές κόντρες, χωρίς κανένα ιδεολογικό υπόβαθρο. Αυτοί ήταν πλέον οι όροι του παιχνιδιού, αυτό έκαναν όλοι. Η ατομική βούληση έπαψε να είναι το μοναδικό κριτήριο εγγραφής σε μια νεολαία. Δεν αρκούσε να ήθελες, έπρεπε και… να σε θέλουν.

Δεν υποστηρίζω ότι οι παραπάνω εξελίξεις ήταν μονόπλευρες στην εξάπλωσή τους. Ούτε ότι είναι όλες απαραίτητα κακές, καθώς ικανοί, ενδεχομένως, άνθρωποι με φρέσκιες ιδέες συνδιαμόρφωναν πια ευρύτερες και πιο σημαντικές πολιτικές δραστηριότητες στην πολιτική ζωή. Δεν είναι αυτή η κύρια ζημιά. Ίσως αυτή ειδικά η εξέλιξη να είναι και χρήσιμη.

Το μεγάλο κακό είναι άλλο: με την αποχώρηση του «πρώτου κύματος» και την ενσωμάτωσή του στον κομματικό ιστό επήλθε αυτονόμηση των νεολαιών από τον αρχικό χώρο μαζικής δράσης τους, κάτι που βαθμιαία οδήγησε σε αλλοτρίωση και ανυποληψία. Αποξενώθηκε το πολιτικό αντικείμενο από το υποκείμενό του και πρωτοφανής κρίση αντιπροσώπευσης άρχισε να τις μαστίζει. Η «στελεχάρα» πλέον δεν είχε ανάγκη τη βάση της οργάνωσης για να αναδειχτεί, αλλά τις γερές και σίγουρες πλάτες ενός κομματικού μηχανισμού ή ενός υψηλόβαθμου. Η βαθμιαία εξαφάνιση αυτόνομων σχημάτων από τον πολιτικό χάρτη των φοιτητικών εκλογών (εκεί καταγράφονταν και καταγράφονται κυρίως οι νεολαίες) επιτάχυνε αυτόν το σφιχτό εναγκαλισμό που στην πορεία εξελίχθηκε σε στραγγαλισμό. Έτσι το ΠΑΣΟΚ και τα αριστερότερα αυτού κείμενα κόμματα, αφού εξασφάλισαν ανέξοδα μια σημαντική δεξαμενή στελεχών, έβαλαν ιδεολογικό φίμωτρο σε ένα «μπελαλίδικο» μαγαζί. Διατήρησαν, έτσι, για τον εαυτό τους το αποκλειστικό προνόμιο της παραγωγής πολιτικού λόγου. Οι ιδεολογικές συγκλίσεις που επήλθαν λόγω της ταύτισης σχεδόν όλου του πολιτικού φάσματος στην επιδίωξη του σταθερού ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας, αλλά και της κατάρρευσης των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού εξαφάνισαν και κάθε αιτία ιδεολογικής τροφοδότησης ηρωικών αντιπαραθέσεων με … γιαούρτια, οικοδομικά μαδέρια και συναφή αντικείμενα μεταξύ των παρατάξεων.

Χάθηκαν τα νεανικά αντανακλαστικά και αποψιλώθηκαν (κυρίως) οι συγκεκριμένες νεολαίες: Έγινε το μοιραίο λάθος. Τα κόμματα, με κυρίαρχο το ΠΑΣΟΚ, που κυβέρνησε επί 20 χρόνια, αφού αφαίμαξαν το (κατά τεκμήριο) ποιοτικότερο κομμάτι που γεννήθηκε μέσα στη νεολαία του, το οποίο εύλογα άρχισε να αποκτά άλλη συμπεριφορά με κινητήριο δύναμη πλέον την επιθυμία για μια πετυχημένη καριέρα ζωής, δεν επέτρεψαν στη συνέχεια την ανανέωση των δομών και την προσαρμογή τους στην εύλογη απαίτηση των μαζών που ψήφιζαν ή συνέχισαν να συμμετέχουν, απαιτώντας λόγο και συμμετοχή στη λειτουργία τους. Προκλήθηκε αμοιβαία καχυποψία. Οι συνδικαλιστές από «σέξυ νέοι»- που έλεγε και ένα παλιό σύνθημα της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος- άρχισαν να κατηγορούνται ότι μετατράπηκαν σε μικρομέγαλα βιολογικά «άλλιεν», που δεν είχαν καμία σχέση με το μέσο συνομήλικό τους. Έγιναν από πρωτοπορία στην καλύτερη περίπτωση οριακή μειοψηφία ή- στη χειρότερη- «γραφικό περιθώριο βολεμένων και ιδιοτελών». Γιατί, αν θέλουμε να βρούμε τρόπους αντιμετώπισης ενός προβλήματος, θα πρέπει να ακούσουμε και τι λένε οι άλλοι για εμάς. Δεν έχει σημασία αν κάτι τέτοιο δεν ισχύει για όλους τους εναπομείναντες νεολαίους. Περισσότερο σημαντικό είναι ότι-δυστυχώς- αυτό πιστεύει η πλειοψηφία των πολιτών.

Ταυτόχρονα το γραφειοκρατικό αυτό σχήμα έπαψε βαθμιαία να είναι υπόλογο οπουδήποτε, άρα και να εκφράζει και οτιδήποτε. Για την τήρηση προσχημάτων εξακολουθούσε στα χαρτιά να λογοδοτεί αραιά και πού σε δήθεν δημοκρατικά σώματα, που κατασκευάζονταν ad hoc μέσω προβληματικών διαδικασιών, που προκαλούσαν αμφισβητήσεις, αποχωρήσεις, αναχωρητισμό, αλλά και αδιαφορία. Οι σπασμένες καρέκλες στο εκθεσιακό κέντρο του ΟΛΠ και οι «λευκές πετσέτες» που σήκωσαν οι μισοί σύνεδροι στα τελευταία Συνέδρια της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.

Εκεί επήλθε ως τελικό αποτέλεσμα η διακωμώδηση της Δημοκρατίας: Αφού η δομή ήταν παλιά (με «γραφεία», «γραμματείς», «γραμματείς», ¨καθοδηγητικά όργανα» χωρίς … καθοδηγούμενους κλπ, χωρίς πια διεκδίκηση και εφαρμόσιμα οράματα), αλλά οι συνθήκες σύγχρονες, το μοντέλο έπαψε να αναπνέει. Αυτές ακριβώς οι εικονικές διαδικασίες, που είχαν φτιαχτεί με άλλα μέτρα σε άλλες εποχές, εντούτοις συνέχιζαν να επιβιώνουν οδήγησαν στο τελικό στάδιο της απαξίωσης αυτών των νεολαιών. Αλλά η μομφή αυτή δεν αφορά τόσο την ΟΝΝΕΔ, που έχει και αυτή εν μέρει επηρεαστεί, καθώς και το δικό της μοντέλο λειτουργίας έχει κάποια στοιχεία από αυτές τις δομές. Πριν, όμως, κάνει κάποιος κριτική, που είναι πάντα απαραίτητη και (πρέπει να είναι και) ευπρόσδεκτη, θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι, ξεκινώντας την οργάνωσή τους με καθυστέρηση, η ΟΝΝΕΔ και η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ πολύ σύντομα κατόρθωσαν να δικαιωθούν και να κυριαρχήσουν ιδεολογικά – και μάλιστα σε μια δύσκολη συγκυρία για τον κομματικό φορέα. Οι νεολαίες είχαν πάψει να είναι «μόδα» κι αυτό δίνει πολύ μεγαλύτερη αξία στην επικράτηση αυτή σε σύγκριση με κάτι που κέρδιζε όταν ήταν ούτως ή άλλως ελκυστικό. Συνεχίζει ακόμα και θα συνεχίσει για πολύ να επικρατεί –και όχι μόνο εκλογικά. Και σε τελική ανάλυση είναι η μοναδική νεολαία που μέρος των προτάσεών της έχουν ήδη γίνει «ζώσα πολιτική» και εφαρμοσμένη πράξη τα τελευταία χρόνια, χωρίς μάλιστα στο διάστημα αυτό η Νέα Δημοκρατία να βρίσκεται στην εξουσία.

Η κριτική, πρώτα και κύρια, θα πρέπει να απευθύνεται σε εκείνους που γεννήθηκαν και ενέπνευσαν αρχικά μεγάλη μερίδα νέων βασισμένοι σε άλλες νοοτροπίες και άλλες αρχές, που τελικά ποτέ δεν υπηρέτησαν, όταν τους δόθηκε η ευκαιρία.

Γιατί σε «σοσιαλιστικές» οργανώσεις που θέλουν να εκφράζουν πραγματικά και να σέβονται τα μέλη τους, δίνοντας λόγο και δικαίωμα συμμετοχής, οι εξελίξεις (θα έπρεπε) να έρχονται από τα «κάτω προς τα πάνω», σύμφωνα με το γνωστό μοντέλο. Μόνο στο αντίπαλο ιδεολογικό φάσμα μπορεί να γίνει δεκτή η καθοδήγηση από ολιγομελέστερα σχήματα, που έχουν, όμως, με καθαρή εντολή εξουσιοδοτηθεί. Και θα ήταν τερατώδες ψέμα να υποστηριχθεί ότι η νεολαία ΠΑΣΟΚ έκανε κάτι τέτοιο.

Η εξέλιξη της 3ης του Σεπτέμβρη 2005 ασφαλώς και δεν είναι ευχάριστη. Δεν αφορά, βέβαια, το σύνολο των νεολαιών. Όπως και να είναι, όμως, θα πρέπει να μας προβληματίσει. Αλλά μάλλον αυτό που προειπώθηκε είναι και η μόνη αλήθεια: ότι η δαιμονοποίηση των φατριών κλπ. που προβλήθηκε ως αιτία είναι απλά μια πρόφαση για την επίτευξη του ελέγχου των εσωτερικών συσχετισμών της από τον κ. Παπανδρέου. Συνήθως είναι κακός ο "έλεγχος", μόνο όταν τον έχει άλλος! Και ο κ. Παπανδρέου ίσως θέλει απλά και μόνο να τον αποκτήσει χωρίς μεγάλο κόστος.

[i]*Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε τον [b]Σεπτέμβριο 2005 [/b]στις ιστοσελίδες www.dap-nomikis.gr, www.new-dimension.gr και www.greeklaws.com.[/i] [/size]